Zalige Zuilense Zottigheden

- deze column is ook verschenen in de PUP -

'Waarom zorgen de wilde bijen in muur van de Kerk op Zuilen voor steeds meer nieuwe bezoekers? Vanwege de tekst uit Psalm 35:18 'Daar waar uw volk bijeen is, daar wil ik U prijzen'. Waar in het hele land veel bijen sterven, overleven ze prima in de Kerk op Zuilen. Een imker heeft zelfs een deel van het volk met een nieuwe koningin in dankbaarheid meegenomen toen ze gingen uitzwermen. De bijen zijn natuurlijk ook aanleiding voor tal van grappen. 'Nu het plan van Kerk & Klooster in de Bethelkerk niet doorgaat kunnen we door met Kerk & Koningin in de Kapel.' 

Of 'Laten we dan ook een geit nemen, dan worden we echt een kerk van melk en honing.' 

Gelukkig dat er ondanks alle zorgen die er zijn ook altijd wel humor is te vinden als je er oog voor hebt. Ook in Zuilen klinkt er regelmatig een lach, bijvoorbeeld tijdens het maandelijkse kerkcafé, de wekelijkse Warme Woensdag, tijdens de kerkdiensten en bijvoorbeeld ook bij de kring rondom het bijbelboek Genesis met als gids het boek van Jonathan Sacks. 

Daar kwam ook humor regelmatig ter sprake, bijvoorbeeld bij het verhaal over de toren van Babel. "En de Heer daalde neer om de stad en de toren te zien, die de mensenkinderen hadden gebouwd" (Genesis 11:5). Dit is God die lacht! Op aarde dachten mensen dat ze de hemel hadden bereikt, maar voor God was het gebouw zo microscopisch klein dat hij zelfs naar beneden moest komen om het te zien! En door hun taal door elkaar te halen verandert het hele project in een klucht. 

Bevrijdend lachen met de Bijbel, dat kan ook! Het was voor velen een verrassende ontdekking. Gelukkig, 'zalig' ben je te noemen als je zo af en toe wat kunt lachen, want lachen is gezond. Nu na de zomer gaan we daarom verder met het boek van Sacks over Exodus waar naast veel ernstige zaken ook humor is te vinden. Zo gaan we vroom en vrolijk verder met al wat om ons leeft en zoemt.

FOMO Fear Of Missing Out

Op een dag hoorden een paar mensen dat de Messias op de berg Sion zou verschijnen! Huppelend en zingend gingen ze op pad om de Messias te ontmoeten. Langs de weg naar Sion zat een magere, verlamde bedelaar die de vrolijke stoet voorbij zag komen. Alleen de laatste van het groepje, die toch al moeite had haar vrienden en vriendinnen bij te houden, zag de bedelaar zitten.

Zij bedacht dat het niet voldoende was de bedelaar alleen maar wat geld te geven. ‘Als de Messias komt, moet hij erbij zijn! Dan hoeft hij nooit meer te bedelen.’ Dus hees zij de man op haar rug en zij zwoegde zo met hem de berg Sion op. De anderen waren uit het zicht verdwenen.

Vol zelfmedelijden dacht zij ‘Straks mis ik nog het feest! Heb ik weer! Zijn zij er al met de Messias vandoor. Dat krijg je ervan als je je zo uitslooft.’ Maar boven op de berg gekomen, bleek de Messias er nog niet te zijn. Goddank! Zij zette de bedelaar neer en deze wierp zijn vodden van zich af en… Hij straalde als de zon! Het was de Messias!

Een prachtig oud Joods verhaal over hoe iemand ondanks FOMO, bang om maar iets te missen wat je op je tijdlijn zou kunnen delen, uiteindelijk toch een goede keuze maakt.

Dat brengt me op de vraag die ik laatst kreeg waarom je eigenlijk Pasen zou vieren. Anders dan met Kerst lijk je er niet zoveel aan te missen. Er is weinig FOMO rondom Pasen.

'Met Kerst krijg ik cadeautjes, mooie wensen of krijg ik ergens een warme maaltijd aangeboden, maar met Pasen krijg ik helemaal niets!' Toen ik daar later nog eens over nadacht besefte ik dat dat één van de grote verschillen is tussen Kerst en Pasen. Kerst is vooral een feest van het krijgen geworden, van kerstkaarten tot kerstkransjes.

Pasen is niet een feest van het krijgen. Maar wat is het dan wel? Ik denk dat Pasen vooral het feest is van het doen. Het lijdensverhaal van Jezus, de beproevingen in de woestijn, zijn sterven aan het kruis, het zijn dingen die Hij voor de mensheid heeft gedaan.

Met welk doel? Ik denk juist niet om het ons passief in ontvangst te laten nemen en het daarbij verder te laten. Pasen is het verhaal dat het leven verder gaat dan de dood. Dat het onvoorstelbare, door Gods ingrijpen, toch kan gebeuren. Daar is niets passiefs aan, het is één en al activiteit, vreugde en leven, zelfs leven dwars door de dood heen.

Pasen is het feest van handen en voeten. Handen die je naar een ander kunt uitstrekken om te troosten en leven te brengen. Voeten om naar een ander toe te lopen en te dragen. Net zoals in het Joodse verhaal. Wie zo in doen en laten de 40-dagen op weg naar Pasen handen en voeten geeft, brengt de Messias, het leven dichterbij. Ik moet ook denken aan een uitspraak die aan Franciscus van Assisi wordt toegeschreven: 'Verkondig het evangelie, gebruik desnoods woorden'. De tijd voor Pasen kun je zien als een oefentijd in minder praten en krijgen en meer geven en doen. Een tijd om FOMO te laten rusten.

Hoe ga je om met tegenslagen in je leven?

Preekgedachten bij de tekst uit Marcus 1:12-15

Gemeente van onze Heer Jezus Christus,

Afgelopen week heb ik wat rondgevraagd hoe je om kunt gaan met tegenslagen in je leven.

Daar kwamen mooie antwoorden op.

Eén gemeentelid wist de verschillende kanten en tips goed te omschrijven en samen te vatten toen ze me schreef:

"Je gaf een meedenk-vraag m.b.t. verwerken van grote tegenslagen.

Da’s best een lastige, want er zijn zo veel verschillende soorten tegenslag:

verlies van een dierbare, stukgelopen vriendschap/(familie)relaties, tijdelijk of blijvend verlies van gezondheid, bedrijf failliet/baan kwijt, gezakt voor belangrijk examen, verwoesting van bezit door bijv. brand of natuurramp, etc. etc.

En ook je eigen aandeel in zoiets:

had je wel voldoende gestudeerd, had je het goed of juist niet met die dierbare, zorgde je altijd goed voor jezelf, had je wel een degelijk businessplan – kortom is er reden tot spijt of kun je jezelf niets verwijten.

Dat maakt nogal een verschil, tenminste zo ervaar ik dat zelf.

Dat maakt het moeilijk met iets zinnigs of ‘makkelijk bruikbaars’ te reageren.

Het is zo snel ‘kort door de bocht’.

Daarom met enige schroom…

1) Allereerst, denk ik, altijd goed om naar een evt. eigen aandeel te kijken.

Is die er, neem daar dan ook oprecht verantwoordelijkheid voor – wees in ieder geval eerlijk naar jezelf over jezelf – en probeer te accepteren dat je daar te kort bent geschoten; indien mogelijk een verbeterpunt van maken voor de toekomst.

2) Je emoties als verdriet, boosheid, frustratie de ruimte te geven, ook al was je (deels) zelf verantwoordelijk.

3) En komt de tegenslag door onrecht – echt onrecht, in bijbelse zin – systemisch, weerkerend, groter dan jezelf, probeer er dan mee om te gaan, ermee te leven, laat het je niet frustreren, maar berust er ook niet in. Geef het stem, breng het naar buiten. Steeds weer, zo nodig. Zelfs als anderen iets anders zeggen of alleen zwijgen, misschien wel juist dan. Luister naar je eigen geweten, jouw hart, doe dat recht.

4) Naast dit alles, kijk om je heen en tel ook je zegeningen.

Het kan helpen als je ziet dat je ten opzichte van anderen helemaal niet veel slechter af bent, waarschijnlijk meestal zelfs beter. Dichtbij of ver weg zijn er vast mensen die per saldo echt meer te verduren hebben. Relativeer emoties niet weg, maar plaats ze in perspectief en laat ze zo zíjn.

5) En mij helpt bij tegenslagen ook de ervaring (meer dan geloof?) dat God betrokken is op mijn persoonlijk leven – Hij ís – net als een goede vriend/vader/moeder/zus/broer erbij, als steun, als iemand die intens meeleeft, je hand vasthoudt.

Niet dat dat iets direct oplost (geen ‘almachtige’ tovenaar die alles recht breit), maar ik ken wel de rust die je daardoor kunt ervaren, zelfs in grote verwarring, verdriet of wanhoop.

Rust die je de gelegenheid geeft even adem te halen, toch weer op te kunnen klauteren, soms stukje bij beetje, maar hopelijk toch vooruit.

Geen pasklaar antwoord dus.

En zeker geen ‘toverformule’.

E.e.a. hangt natuurlijk ook heel erg af van ieders persoonlijke ervaringen en karakter.

En natuurlijk van evt. beschadigingen of beperkingen, die deze of andere wegen niet zo maar begaanbaar maken;

ze wellicht zelfs pijnlijk goedkoop, makkelijk of afgezaagd laten klinken.

Ook daarom de schroom."

Tot zover deze tekst .

Anderen schreven over hoe zij omgaan met tegenslagen:

6) "Erover praten met vrienden en met God."

7) "Uithuilen en opnieuw beginnen."

8) "Terugkijken op mijn leven en zien waarin God me eerder door moeilijke tijden heen heeft geleid."

9) "Omdenken, zoeken wat er wel kan, of hoe ik toch gebruik kan maken van of kan dealen met de moeilijke situatie. 

Dat vereist allereerst accepteren dat die situatie er is (feit)."

10) "Langzaam de grote troost van het Hier en Nu zoeken, de wind langs je wang, een slapend kind achterop de fiets, het licht in het water. Gratis en voor niks."

Met deze vraag 'hoe ga je om met tegenslagen' kunnen we ook kijken naar de tekst van deze zondag uit Marcus 1:12-15.

Hoe gaat Jezus daarin met tegenslag om?

We zullen ontdekken dat we dan nog twee tips aan de bovenstaande 10 tips kunnen toevoegen.

Dan hebben we er 12, in de bijbel is dat het getal van de volheid, van alles.

Er zijn 12 stammen en in het visioen van het nieuw Jeruzalem zijn in die stad 12 poorten zodat iedereen binnen kan komen.

Daar moeten we vast wel iets mee kunnen!

Laten we het verhaal eens langslopen.

Daarbij sta ik stil bij een aantal woorden die ons als stapstenen in een rivier verder kunnen brengen.

Vers 12 "Meteen dreef de Geest Hem de woestijn in."

Meteen dat is het kenmerkende woord in Marcus. 

Hij heeft geen tijd om te vertellen welke weg Jezus precies heeft afgelegd van de Jordaan naar de woestijn.

Het gaat erom dat Jezus door de Geest van God vanuit zijn herschepping uit het water nu naar de woestijn gedreven wordt.

Haast net als Adam en Eva die uit het fijne paradijs in de harde wereld terecht komen. Hoe zal hij dat overleven?

Woestijn

In de woestijn is het niet fijn.

In Israël loopt de temperatuur daar overdag soms op tot 43 graden terwijl het in de nacht razendsnel kan afkoelen.

Er is in de woestijn een gebrek aan alles, gebrek aan schaduw aan water, aan brood...

Het is niet een plek die je voor je plezier opzoekt.

In de bijbel is het wel telkens een plek waar mensen worden voorbereid op iets nieuws.

Het volk zwierf na de exodus uit Egypte niet voor niets een tijd door de woestijn want je kunt een volk wel uit slavernij halen maar het duurt wel even voordat de slavernij ook uit het volk is gehaald.

Dat merken we vandaag de dag in Nederland tot verbazing van sommigen ook.

We kunnen de slavernij, racisme en discriminatie officieel wel zo'n 150 jaar geleden hebben afgeschaft maar dat wil niet zeggen dat dat ook in de harten en gedachten van iedereen is afgeschaft.

Of zoals de organisatie War Child zegt: je kunt een kind wel uit de oorlog halen maar het duurt wel even voordat de oorlog uit het kind is gehaald.

In de bijbel gaan daar generaties overheen.

13) "En hij was in de woestijn 40 dagen en werd op de proef gesteld door de satan (tegenstander) en hij was er te midden van wilde dieren (slangen) en engelen zorgden (diakonoun) voor hem."

40 dagen

Jezus was 40 dagen in de woestijn.

40 dagen of 40 jaren wijst in de Bijbel in ieder geval net als de woestijn altijd op een overgangstijd, bedoeld als voorbereiding op een nieuw bestaan. 

Dat zullen de hoorders en lezers in die dagen zich wel beseft hebben.

"Hé dit doet ons denken aan Mozes, die na 40 jaar het volk naar een nieuw land, een nieuwe toekomst bracht."

Zou Jezus dat ook gaan doen?

Satan

Dat woord kun je letterlijk vertalen als de tegenstander. 

In het joodse denken was de satan niet een soort godheid, al dan niet met horentjes en een staart. 

Dat hebben onze voorouders in de Middeleeuwen ervan gemaakt.

Er is immers maar één God zegt de Joodse geloofsbelijdenis (Deuteronomium 6:4).

De satan staat eerder voor de negatieve stemmen in ons die ons naar beneden halen, ons negatief over onszelf of anderen doen denken en voelen.

Hoe kom je daaraan?

Die pik je op door alles wat je hoort of ziet.

Het kunnen soms de stemmen van je ouders zijn ook al leven ze al lang niet meer of van je partner of vrienden.

Vaak zijn het stemmen die zeggen dat je tekort schiet, of faalt.

Dat is in ieder geval niet de stem van God want die richt een mens altijd op, die geeft je juist vreugde (Marcus 1:11).

Wilde dieren

Daarbij dacht men in die tijd vooral aan slangen.

Die waren er volop in de woestijn en de slang was van het begin al de tegenstander van God en mensen.

Al in het paradijs was de slang erop uit om listig de mens in de val te laten lopen.

Zoals een slang in de natuur er een meester in is om zijn prooi in het geniep te besluipen en dan, als je het niet verwacht of het meest kwetsbaar bent, toe te slaan.

Zoals Jezus later voortdurend listige vragen krijgt en mensen en een gelegenheid zoeken om hem te pakken. 

Daar heeft hij in de woestijn al letterlijk en figuurlijk mee kunnen oefenen.

Engelen zorgen

Het lijkt een hopeloze zaak, alleen in de woestijn en dan ook nog eens met die slangen om je heen.

Maar de bijbelse verhalen leren ook telkens dat je niet alleen bent maar dat je zomaar engelen kunt tegenkomen. 

Juist in de woestijn.

Denk ook aan dat gedicht van de voetstappen in het zand.

Iemand die terugkijkt op het leven en ziet dat er altijd twee voerstappen in het zand staan van God die met je meeloopt en die van jezelf.

Maar uitgerekend op die momenten dat het moeilijk is, is er maar één spoor te zien!

Was God dan afwezig op die moeilijkste momenten?

En het antwoord in het gedicht is dan dat op de momenten dat het zwaar was en je God misschien kwijt was, God jou heeft gedragen omdat God "nooit loslaat het werk dat zijn hand is begonnen" (Psalm 138:8).

Je mag vertrouwen op God en mensen die voor je zorgen, voor jou 'diakenen' staat er in het Grieks.

Daarom hebben we in de kerk ook bewust diakenen aangesteld, 'engelen' die zorgen voor de mensen in de woestijn van hun leven. 

En we hebben met ons prachtige kerstengelenproject van eind vorig jaar zelf allemaal weer kunnen ontdekken dat we allemaal als een engel voor een ander kunnen zijn.

14) "Nadat Johannes gevangen was genomen ging Jezus naar Galilea waar hij Gods goede nieuws  (evangelie) verkondigde."

Hier zien we het begin van het antwoord oplichten van hoe je het vol kan houden, hoe je van de woestijntijd iets kunt maken.

Zie je wat Jezus hier doet?

Zie je hoe Jezus reageert op het slechte nieuws van de gevangenschap van Johannes?

Hij zet tegenover het slechte nieuws het goede nieuws.

Hij had ook het slechte nieuws van de gevangenschap van Johannes kunnen rondbazuinen.

Kunnen klagen en mopperen over alles wat fout gaat.

Slecht nieuws is er genoeg.

Onze kranten staan er iedere dag vol mee.

Het is helemaal niet zo moeilijk om slecht nieuws te vinden en door te vertellen.

Maar Jezus doet hier wat Paulus later ook aanraadt in Romeinen 12:21 "Word niet overwonnen door het kwade, nee, overwin het kwade door het goede."

Dat vraagt om improvisatie, iets nieuws uitproberen, 'out-of-the box denken', het goede proberen te vinden.

Voor Jezus is dit ook helemaal nieuw, dat rond gaan reizen met een opwekkende boodschap en toch doet hij het, gaat hij het experiment aan!

Jezus doet aan 'omdenken' zouden we vandaag de dag zeggen.

Hij doet wat 'geluksexpert' Michiel Hobbelt in de krant afgelopen week schreef als twee tips die helpen in deze tijd:

fysiek actief blijven en nieuwe, positieve dingen ondernemen.

Want daarvan is de positieve werking op ons welzijn bewezen.

Ga een keer een taart bakken als je dat nog nooit gedaan hebt en deel er vanuit.

Of maak een woestijnsoep, zoals ik afgelopen week probeerde, een vastenrecept van onze website.

Het was onverwacht heerlijk!

Stuur een kaart aan een gevangene.

Nodig iemand die je nog niet zo goed kent uit voor een wandeling.

Verzin iets actiefs wat voor jou anders dan anders is.

Ga een instrument leren bespelen, ga puzzels leggen, ga schilderen.

Zo bevrijdt Jezus de mensen uit de gevangenis van slecht nieuws door er goed nieuws tegenover te zetten, door fysiek op weg te gaan (wandelen!) en iets positiefs nieuws te gaan doen.

Tip 11 is dan:

Welk goed nieuws zou jij kunnen rondvertellen, misschien kleine dingen waar je dankbaar voor bent.

Is er iets fysieks en positief nieuws wat jij zou kunnen doen?

15) "Hij zei: het juiste moment (kairos) is aangebroken, nabij is het Koninkrijk van God, kom tot inkeer (verander je denken) en geloof (vertrouw) het goede nieuws!"

Tip 12 om met tegenslag om te gaan is dat Jezus de moeilijke situatie, de tegenslag verstaat en plaatst in het kader van een groter verhaal. 

Dat noemt hij het Koninkrijk van God, het grote verhaal van God.

Dat grote verhaal zou je vanuit de Bijbel kunnen zien als een toneelstuk in vijf bedrijven. 

Het eerste bedrijf is de schepping.

Het tweede het verbond met het volk Israël.

Het derde Christus.

Het vierde de kerk.

Het vijfde de voleinding. 

We leven in de huidige tijd dus in het vierde bedrijf. 

Dat betekent omdenken: veranderen van ons denken en vertrouwen.

We zitten nu in het vierde bedrijf waarin de belangrijkste dingen al gebeurd zijn. 

De belangrijkste gebeurtenissen in het universum: de schepping, het verbond - de kruisdood en de opstanding van Jezus Christus - zijn al gebeurd.

Het vijfde bedrijf van de voleinding moet komen maar dat is niet een punt in de geschiedenis over een x aantal jaar.

"Het juiste moment" (kairos in het Grieks) is al aangebroken!

De toekomst van God is er nu al.

Want zoals ik al eens in een vorige preek zei: een ander woord voor God is toekomst.

Christelijk leven is improviseren op de overtuiging van die hoop, die toekomst.

Hoe werkt dat improviseren en je opgenomen weten in het grotere verhaal van God dan?

Een voorbeeld:

Stel je voor dat je in een concerthal bent. 

Er staat een piano op het podium. 

Een groot pianist is aan het spelen. 

Dan maakt een kind van vier uit de zaal een hard geluid, schreeuwt en rent het podium op. 

Iedereen houdt de adem in. 

De pianist stapt weg van de piano. 

Het kind ziet zijn kans en rent naar de piano en begint er op de spelen. 

De pianist gaat er bij staan, achter het kind, zet zijn handen naast die van het kind op de toetsen, speelt mee en maakt van de dissonante tonen een prachtige melodie.

De losse tonen van het kind worden opgenomen in een groter muzikaal verhaal.

Dat is wat God doet met ons gepruts.

Dat is wat Jezus voordoet als hij zijn weg van lijden en opstaan gaat.

Hij verzet zich niet, duwt niet iets weg, maar neemt het lijden van de mensen die hij tegenkomt op in een groter verhaal. 

Jezus had het uit de weg kunnen gaan, maar deed het niet. 

Zette het ‘kleine verhaal’ van zijn en ons lijden, het lijden van de wereld, in een groter verhaal van overwinning en opstanding.

Net als de pianist in het voorbeeld.

Dat is tip 10: weet dat je hele leven met al je successen en tegenslagen is opgenomen in het grote verhaal van God.

Dat zie je bijvoorbeeld ook terug in het verhaal van Jozef (Genesis 37-47).

God neemt het kwaad van de broers die Jozef verkopen en zet het in een groter verhaal waardoor Jozef uiteindelijk onderkoning wordt en zijn familie van de hongersnood redt.

Of denk aan Jeremia bij de pottenbakker (Jeremia 18:1-4).

De klei is gebroken in de hand van de pottenbakker, maar deze gooit het niet weg maar geeft er een nieuwe vorm aan. 

Het hele verhaal van de Bijbel in één zin.

Het gaat niet over de toekomst die wij moeten creëren, maar over de toekomst die vanuit God al op ons afkomt. 

Ook ons eigen kleine leventje als individu en als kerk met alle vreugde en verdriet heeft een plaats in dat veel grotere verhaal.

Gods toekomst is altijd groter dan ons verleden.

Als je op die manier in het leven staat, is onze rol niet het bouwen van een fantastische toekomst. 

Dan is het onze rol om door middel van profetisch spreken en handelen gelovig op Gods toekomst Gods koninkrijk te anticiperen, daar nu al naar te handelen.

Dat koninkrijk waar Jezus zo prachtig over spreekt in de Bergrede.

We hoeven dat niet allemaal zelf te verzinnen, dat geeft rust en ontspanning.

Want we leven Gods toekomst nu al.

Als je gelooft dat het Koninkrijk van God over vergeving en verzoening gaat, 

dat we de genade van God in het gelaat van de vreemdeling zien, de zieke, de gevangene, de naakte, de hongerige, de dorstige, en dat God ons in de ander engelen op ons pad stuurt, dan hoeven we helemaal niet zoveel te doen dan behalve te zijn met de mensen die we tegenkomen.

Wat nu telt is het goede te doen omdat het goed is. 

Net als Mozes die nooit zijn idealen heeft verloren. 

Hoewel hij soms het geloof in zichzelf en ook wel eens in God verloor.

Hij verloor nooit het geloof in het doel: 

een God van toekomst,

dienstbaarheid en vrijheid, 

het goede in het heilige.

Dat is ook wat Jezus ons leert:

Ga en doe. 

Ga en leer. 

Ga en heel. 

Ga en heb lief.

"Ik heb dit gezegd opdat jullie vrede vinden bij mij. 

Jullie zullen het zwaar te verduren krijgen in de wereld, maar houd moed:

ik heb de wereld overwonnen." (Johannes 16:33)

Dat deze gedachten en woorden ons mogen helpen goed om te gaan met tegenslagen, we kunnen ze met hulp van God en elkaar overleven.

Amen

ds. Jochem Stuiver, Kerk op Zuilen 21-2-2021

Veel kinderen zullen deze vraag stellen als ze 's avonds naar bed gaan. Dat deed ik zelf ook. Vooral omdat mijn broer en ik elkaar in het donker vaak schrik probeerden aan te jagen. Dan verstopten we ons in een kast of onder het bed. Of we zorgden ervoor dat het koortje om de nachtlamp aan te doen weg was. Allemaal flauwe streken waar we achteraf nu hartelijk om kunnen lachen. 

'Mag het licht aan'? Dat kan ook een vraag zijn die je kunt stellen als volwassene. Als alles om je heen of in de wereld een donkere chaos is. Misschien dat daarom ook God als eerste scheppingsdaad midden in de chaos het licht schiep. 'Er moet licht komen, en er was licht! En God zag dat het licht goed was.' Genesis 1:3.

Licht is niet iets wat je zelf direct ziet, maar waardoor je de dingen om je heen ziet. Zodra er licht komt gaat er een wereld open. Het geeft, diepte, perspectief en kleur aan je leven en omgeving. Als je dat bedenkt, klinkt ook het woord dat Jezus spreekt anders in je oren: 'Ik ben het licht voor de wereld.' (Johannes 8:12). Jezus als het licht is ook niet bedoeld om naar te staren. Hij is net zo onzichtbaar voor ons als het licht. Het gaat er om de wereld om ons heen te bekijken in zijn licht, door zijn ogen.

'Mag het licht aan'? Afgelopen week hebben Johan Constandse en ik in de Oranjekapel een plekje gezocht voor het schilderij dat Johan maakte voor de advents- en kersttijd met als titel 'Op naar het licht'. En wat denk je, de enige plek waar dat mooi paste was... boven een lichtknopje. We zagen allebei daar wel de humor van in. We kunnen en mogen God altijd vragen en bidden om licht te brengen in de wereld. Maar God schakelt onszelf daar ook voor in. Niet dat wij de wereld hoeven te redden. Maar we kunnen wel iets doen. Desmond Tutu zei daarover: 'We are only the light bulbs, our job is just to remain screwed in." Wij zijn de lampen en als wij in de fitting blijven van Gods liefde zullen we vanzelf licht verspreiden voor de ander en onszelf. Ja, het licht kan en mag aan!

ds. Jochem Stuiver

Het coronavirus gooit nu al maandenlang alles overhoop. Probeer dan maar eens ‘hoopvol te leven’ zoals ons jaarthema luidt. Dat valt niet mee. Zelfs kerst ontkomt er niet aan. Kerst staat helemaal op zijn kop, valt in stukjes uiteen. Of je wilt of niet, je moet creatief nadenken over hoe je binnen alle beperkingen toch een beetje kerstfeest kunt vieren. Dat lukt de een beter dan de ander en het zou mooi zijn als we elkaar daarin ook kunnen helpen. Ook in die zin kun je een ‘kerstengel’ voor elkaar zijn die wat licht en vreugde brengt.

Kerst ligt dit jaar overhoop, valt in stukjes uitelkaar. Toen ik daarover nadacht stelde ik mijzelf de vraag: wat nu als je de letters van het woord kerst ook door elkaar gooit. Welke andere woorden zou je van de letters van het woord kerst kunnen maken? Een bestaand woord dat met Scrabble of Wordfeud punten oplevert. Een leuke vraag die je kunt stellen als je met iemand aan een kerstmaal zit en even geen gespreksstof meer hebt.

Stop nu even met lezen en denk er zelf over na. Welk ander woord kan je van de letters van het woord ‘kerst’ maken….

Toen ik daar over nadacht werd ik verrast dat je met de letters van het woord kerst ook het woord sterk kan maken. Dat vond ik een mooie ontdekking. Kerst is een sterk verhaal! Of nog beter Christus, waar ons woord Kerstmis-Christmas vandaan komt, is sterk! Tegelijk lijkt dat heel tegenstrijdig. Want wat is er nu sterk aan een pasgeboren baby in een armoedige stal?

Misschien wel de onuitputtelijke wil en hoop om te leven! Er wordt denk ik geen enkele baby geboren met de gedachte: ‘O, is dit het nu? Nou laat dan maar.’ Ze schreeuwen de longen uit hun lijf: ‘Hier ben ik, zorg voor mij, ik wil leven!’ Het lijkt allemaal heel kwetsbaar zo’n baby en dat is het aan de ene kant ook. Tegelijk is er die taaiheid, hoop en vasthoudendheid aan het leven.

Wat op het eerste gezicht heel kwetsbaar lijkt (lichamelijke afhankelijkheid) is op een ander niveau juist heel sterk (de levenswil van de ziel). Dat brengt me bij het volgende. De afgelopen tijd wordt er voortdurend gesproken over de ‘kwetsbaren in onze samenleving’. Meestal wordt niet precies uitgelegd wie dat dan zijn en gaat men er vanuit dat je dat wel weet. Dat zijn bijvoorbeeld dan alle mensen die net als een baby afhankelijk en kwetsbaar zijn.

Ik begrijp die gedachte wel maar er zit ook iets vreemds aan. Alsof je twee soorten mensen hebt: de kwetsbaren en onkwetsbaren. Dat is natuurlijk niet zo. Ieder mensenleven is ten diepste altijd kwetsbaar en weerloos. Bovendien zijn mensen die ‘kwetsbaar’ worden genoemd veel meer dan dat. Sterker nog, ik ken heel veel mensen die het label ‘kwetsbaar’ krijgen opgeplakt (omdat hun gezondheid te wensen overlaat), die juist een heel sterke ziel of geest hebben. Het is nogal wat om met lichamelijke of geestelijke beperkingen te overleven.

Als je dat lukt ben je allesbehalve kwetsbaar of zielig, maar juist sterk en moedig, een voorbeeld voor anderen! Daar heeft deze bijzondere kerst van dit jaar mijn ogen weer voor geopend. Dat kerst gaat om ook het sterke te zien in wat op het eerste gezicht kwetsbaar lijkt. Zie ook het sterke in het zwakke en kwetsbare van de ander, van jezelf.

En hoe het met dat ‘kwetsbare kind’ in de stal verder ging? Daarover is evangelist Lucas heel duidelijk: ‘Het kind groeide op, werd sterk en was vervuld met wijsheid’ (Lucas 2:40).

Ik wens je een licht en liefdevol sterkfeest.

ds. Jochem Stuiver

Helaas moet ik u melden dat de cursus ‘Omgaan met teleurstellingen’ wederom niet doorgaat. Aan deze grap van Herman Finkers moet ik vaak denken deze tijd. Voor het woord cursus kun je 1001 andere dingen invullen. De trouwerij, verjaardagsfeest, fysieke kerkdienst, familieweekend, jubileumuitstapje, etentje, vriendinnenborrel, sportwedstrijd, het gaat allemaal wederom niet door.

Daarover kan Herman Finkers vanuit zijn eigen leven meepraten. Hij heeft heel wat tegenslag meegemaakt waaronder een ernstige ziekte. En toch weet hij de humor vast te houden.

In een interview zegt hij: “Overal kun je wel wat humor inbrengen. Ik weet nog dat ik mijn eerste belastingformulier ondertekende met ‘Aldus naar waarheid ingevuld, Herman Finkers, grappenmaker’”. En over zijn werk: “Het mooie van cabaret is dat je van je handicap je beroep kunt maken! Je hoeft niet iets heel goed te kunnen als je het maar op een bepaalde manier brengt. Ik ben een matige pianist, een matige zanger, mijn dictie is heel matig, maar daar kun je op een of andere manier wel iets origineels mee doen. Dat originele, daar gaat het om. Ik wil niet winnen, ik wil samen hoger klimmen. Ook als het tegenzit. Dat geeft hoop op verandering ten goede”.

Op tal van manieren proberen we privé en ook als Kerk op Zuilen origineel en creatief met de tegenslagen van deze tijd om te gaan. Dat lukt de ene keer beter dan de andere keer maar we geven niet op. Niet voor niets is ons jaarthema ‘Hoopvol leven’, hopen op en werken aan een verandering ten goede.

Als je het nieuws van de afgelopen week hebt gevolgd, zijn er dan al tekenen te zien dat er een verandering op handen is? Er zit in ieder geval een V van vaccin en een V van nieuw verkozen president in Amerika in de lucht van deze maand November. Zou dat veranderingen gaan inluiden waar we allemaal zo naar verlangen?

We zijn er nog lang niet, misschien pas in het voorjaar, of zomer van 2021. Tot die tijd zal er nog heel wat niet doorgaan en komt het aan op de V van volharden om de hoop vast te houden.

Daar kan de apostel Paulus met alle tegenslagen in zijn eigen leven (waaronder schipbreuk en gevangenschap) uit ervaring over meepraten. Hij schrijft in Romeinen 5:4-5 “Volharding leidt tot betrouwbaarheid, en betrouwbaarheid tot hoop. Deze hoop zal niet worden beschaamd, omdat Gods liefde in ons hart is uitgegoten door de heilige Geest, die ons gegeven is”.

Volharden kun je niet alleen, daar heb je betrouwbare en liefdevolle anderen bij nodig. Anderen die in de Geest van Gods liefde trouw zijn in het omzien naar wie het moeilijk heeft. Je hebt iets groters en anders dan jezelf nodig om boven jezelf uit te kunnen stijgen. Misschien kan dat de humor van een ander zijn of een kaartje of blijk van aandacht, een gebed, of een ervaring van iets hemels bij een wandeling in de natuur.

Dat laatste al dan niet met behulp van een verrekijker waar Herman Finkers over zei: “Deze verrekijker vergroot wel 8 maal, maar toen ik er voor de 9e keer doorheen keek, deed hij het ook nog gewoon!”. Er is hoop!

[email protected]

In mijn vorige column schreef ik over de wijsheid dat ‘humor en geduld de kamelen zijn waarmee je elke woestijn door kunt komen’. Hoe gaat het met deze kamelen in onze tijd en onze woestijn? De kameel van geduld loopt ongeduldig rondjes in afwachting van het overwaaien van de coronastorm. Af en toe bijt ie chagrijnig naar andere kamelen die zich te veel of te weinig houden aan de adviezen van de uitbraak kamelen. Je laat je niet zomaar ‘bedisselen’ in ons land.

De kameel van de humor lijkt spoorloos verdwenen. Die is even een blokje om. Ik zie, lees en hoor tenminste maar weinig humor om mij heen. Nu valt er deze dagen natuurlijk ook weinig te lachen. Het verdriet, de zorgen en angsten zijn groot. Maar daarmee alleen kom je niet veel verder. Waar is dan humor te vinden?

Vaak dichterbij dan je denkt. Je kunt bijvoorbeeld proberen van een afstandje eens te kijken naar je eigen gestuntel door het leven. Dat doe ik zelf regelmatig en ja, dan kun je soms best ergens ook de humor van inzien. Lachen om jezelf lucht enorm op.

Een voorbeeld. Ik ben zelf nog niet zo goed in het snel en charmant opdoen van een mondkapje, vlak voordat ik een winkel binnenstap. Dan heb ik het idee dat iedereen ziet dat ik heel onhandig sta te hannesen. Wat is nu ook al weer de boven- en de onderkant? En als het kapje aan één oor hangt dan kan ik soms het andere elastiekje niet zo snel vinden. Of als ik het gevonden heb, schiet die andere weer los.

Het voelt voor mij net alsof je op het strand probeert zo onopvallend mogelijk je zwembroek aan of uit te doen onder een handdoek die eigenlijk te klein is en ieder moment kan afzakken. Er is een meesterlijk filmpje van Mr. Bean die dat probleem op een bijzondere manier oplost: www.youtube.com/watch?v=ZWCSQm86UB4 

Ik denk ook aan die keer dat ik vlak voor een kerkdienst waarin ik zou voorgaan een gouden tip kreeg waardoor mijn bril minder zou beslaan. Je moest wat extra knoopjes leggen in de elastiekjes van je mondkapje. Vlak voor we de kerkzaal inliepen en ik zo waardig mogelijk de knoopjes had gemaakt, deed ik het kapje op. Helaas hielp het niet tegen het beslaan van mijn bril. Veel erger was nog dat ik ontdekte dat ik nu met twee enorme flaporen de kerkzaal inliep vanwege de elastiekjes die nu flink krapper achter mijn oren zaten. Had je én een beslagen bril én een rood hoofd én flaporen. En dat werd dan ook nog eens allemaal live gestreamd voor de hele wereld. Daar kan ik dan achteraf (!) wel de humor van inzien.
“Er is een tijd om te huilen en een tijd om te lachen, een tijd om te rouwen en een tijd om te dansen” Prediker 3:4. Als deze column tenminste een innerlijke glimlach heeft opgeleverd, is mijn missie geslaagd. Heeft de kameel van de humor even om een hoekje gekeken. Dat het je mag helpen vol te houden.

In mijn vorige standplaats Maarssen scheef ik af en toe een column in het kerkblad onder de titel ‘van de waterkant’. Een stukje tekst over wat me bezighoudt, wat ik tegenkom in het werk of wat me mooi lijkt om te delen.

De titel ‘van de waterkant’ had ik gekozen omdat we aan het Amsterdam-Rijnkanaal wonen. Nu mijn nieuwe standplaats Kerk ‘op’ Zuilen is en ik nog steeds op het water kijk, vind ik de titel ‘op’ de waterkant wel toepasselijk. Vertrouwd en toch nieuw.
Ik ben nu een maand aan het werk in de gemeente. Het is vanwege alle coronabeperkingen een vreemd begin. Een aantal mensen heb ik ontmoet en een paar vergaderingen en bijeenkomsten bijgewoond. Maar de gemeente als groep heb ik nog niet gezien. Pas op 20 september, in de verbintenis- en intrededienst, zal ik voor het eerst een deel van de gemeente voor mij zien. Daar kijk ik echt naar uit!

Voor de allereerste keer na zes maanden kan de gemeente ‘in het echt’ samen vieren. Tegelijk zijn we dan nog steeds niet compleet. Niet iedereen durft of kan daarbij zijn. Een kleine troost is dat de dienst wel via het internet te volgen is en we op die manier ook met elkaar zijn verbonden.

We moeten nog even wachten voordat… Het weer als vroeger wordt? Of komt die tijd niet meer terug? Niemand die het zeker weet. Hoe houd je het dan vol? Hoe kijk je hoopvol vooruit?
Ooit kreeg ik een kaartje van iemand met de tekst: ‘Humor en geduld zijn de kamelen waarmee je door alle woestijnen kunt gaan’.

Daar zit een kern van waarheid in. Wie geduldig leert zijn kan het lang uithouden. Daarnaast helpt het als je dwars door tranen, pijn en gemis heen, toch af en toe kunt lachen. Dat lucht op en ontspant.

Ook in de bijbel zit humor als je er oog en geduld voor hebt om het te zien. Er zijn tal van dwaze, grappige en herkenbare reacties van mensen en zelfs sprekende ezels (Numeri 22) in terug te vinden.
Ik wens dat een ieder die dit leest, de kamelen humor en geduld mag vinden waarmee je verder kunt door de woestijnen van deze tijd. En in plaats van kamelen kan een fiets, benenwagen of scootmobiel ook heel goed.

ds. Jochem Stuiver 3-9-2020
[email protected]